Bodembiologie

• Henk Siepel (Radboud Universiteit)

Een gezonde bodem en een gezond bodemleven is voor veel beheerders een speerpunt. Maar wat betekent dat eigenlijk? Wat weten we over het bodemleven, hoe belangrijk is het voor een natuurgebied? En welke mogelijkheden hebben we om te sturen in het bodemleven? 

Henk Siepel vertelt in vogelvlucht wat de essentie is van het vakgebied bodembiologie. Het is een combinatie van twee vakgebieden en bestudeert met name de interactie van de abiotische componenten van bodems met de biotiek die in en op de bodem leeft. Hij geeft twee belangrijke kernpunten mee.
Ten eerste is de ontwikkeling van de bodem onomkeerbaar. Bodemontwikkeling gaat altijd door en dat kun je niet terugzetten of ‘herstellen’.
Een tweede kernpunt is dat veel natuurbeheerders en beleidsmakers zich niet realiseren dat de opbouw van organische stof in een ecosysteem net zo belangrijk is als de afbraak ervan. Het is een cyclisch proces van opbouw en afbraak. En als de afbraak niet goed verloopt, zal ook de opbouw niet meer goed verlopen.

Dat is de reden waarom het vakgebied bodembiologie zo relevant is voor het natuurbeheer. Zeker met de hoge stikstoflast is het afbraakproces in veel ecosystemen verstoord geraakt en dat is waarschijnlijk een belangrijke oorzaak dat ook het bovengrondse systeem niet meer optimaal functioneert. Om de bodem goed te monitoren, is het nodig om te weten wat er zich in de bodem afspeelt, en is specialistische kennis nodig. We vermoeden namelijk dat bijvoorbeeld de duizenden soorten mijten heel erg gespecialiseerd zijn in het samenwerken en ook in het eten van schimmels en bacteriën. Maar hoe dat proces precies in elkaar zit, wat een goede referentie is, is nog helemaal onbekend. Pas als we meer weten hoe de bodemprocessen verlopen, is het mogelijk om concrete handvatten te bedenken voor het natuurbeheer. Je kunt dan denken aan bijvoorbeeld het enten van mijten of het enten van bodems. Maar dat zijn waarschijnlijk alleen maatregelen die zullen werken als de enorme hoeveelheid stikstof in de bodem is afgenomen. 

Bedenk als beheerder vooraf hoe de staat van de bodem van een stuk terrein is, en wat je hier over wilt weten. Iedereen kan aangeven wat specifieke vragen zijn. Dit kan aangegeven worden op het aanmeldformulier.

(Foto: Fabrice Ottburg)